موانع سه جانبه روابط ايران - امريکا - عراق

حدود شش ماه از سومين دور مذاکرات ايران و امريکا بر سر مسائل امنيتي عراق مي گذرد. در اين فاصله بارها از سوي مقام هاي ايراني، امريکايي و عراقي برگزاري دور چهارم اين مذاکرات اعلام شد، اما هر بار به تاخير افتاد تا در نهايت هوشيار زيباري وزير امور خارجه عراق رسماً اعلام کرد احتمال برگزاري دور چهارم اين مذاکرات وجود ندارد. بر اين اساس با دکتر محمود عثمان عضو مجلس وطني عراق گفت وگويي کوتاه انجام داده ايم. وي که سابقاً پزشک ملامصطفي بارزاني بوده در سال هاي 1961 تا 1975 عضو دفتر سياسي حزب دموکرات کردستان شد، سپس به عضويت دفتر سياسي حزب سوسيال دموکرات عراق درآمد و در حال حاضر نيز به عنوان يک شخص مستقل در مجلس عراق مشغول به فعاليت است. گفت وگو با وي در پي مي آيد.
● نام گفت و گو شونده: محمود - عثمان
البته، الان مساله دور شدن ايران و عراق در روابط خارجي از يکديگر وجود دارد. عراق در مذاکرات خود با امريکا در حال انعقاد يک معاهده مشترک درازمدت است. ايراني ها از اين مساله نگران هستند که به دليل منافع، امنيت و اوضاع خودشان است. بنابراين آنان با عراقي ها صحبت کرده اند. به نظر حکومت تهران اين سند مشترک درازمدت بين عراق و امريکا خوب نيست، چون به هر حال امريکا در عراق باقي مي ماند و اثر منفي بر ايران خواهد داشت. اين يکي از مسائل عمده بين دو کشور ايران و عراق در حال حاضر است. معضل ديگر نيز که در اين اواخر به وجود آمده، به دليل برخوردهاي شبه نظامي بود که در شهرک صدر و بصره و... ايجاد شد که موجب بروز مشکلاتي در روابط دو کشور شد، بنابراين در حال حاضر ايران و عراق در روابط خارجي فعلي شان از اين دو معضل برخوردار هستند.
الان عراق روابط خوبي با مجلس و نمايندگان ساير کشورها دارد و در حال حاضر نيز عراق رئيس مجالس کشورهاي عربي است. بنابراين کارهاي مشترکي الان بين پارلمان عراق و پارلمان ساير کشورهاي منطقه در حال انجام شدن است. البته پارلمان عراق روي حکومت عراق هم اثر دارد. بالاخره کارهايي که در داخل و خارج عراق انجام مي شود، ابتدا بايد قانون آن در پارلمان عراق تصويب شود. پس پارلمان عراق تاثير دارد، منتهي نمي تواند هر کاري را هم انجام دهد، زيرا در پارلمان عراق گروه ها و احزاب سياسي مختلفي درگير هستند. بنابراين خود پارلمان عراق هم تا حدود زيادي تحت تاثير اين گروه هاي سياسي و احزاب عراق است.
البته هر مساله يي که در مجلس مطرح مي شود، براي مدتي مورد مذاکره قرار مي گيرد تا روشن شود و پس از چندين بار گفت وگو در مجلس، هر عضو مي تواند راي خود را ارائه دهد و سرانجام براساس راي اکثريت آن مساله به صورت قانوني به تصويب مي رسد؛ البته در کارهاي بسيار مهم که به استقلال عراق ربط دارد و از کارهاي مهمي به شمار مي روند که صرفاً بايد به تصويب مجلس عراق برسند. بنابراين، توصيه قانوني در عراق به اين صورت انجام مي شود.
در چند سال گذشته، خيلي روي اين مساله بين حکومت اقليم کردستان و حکومت عراق بحث شده است. بالاخره در قانون اساسي عراق ماده يي نوشته شد تحت عنوان ماده 140 که اين ماده به خصوص براي اين مناطق نوشته شد که در زمان حکومت صدام حسين از لحاظ نژادي مردم عرب به اين مناطق آورده شدند. الان براساس اين ماده، حکومت اقليم کردستان و حکومت مرکزي بغداد با همکاري سازمان ملل متحد و گروه هاي ديگر درصدد هستند اين کار را در اقليم کردستان عراق انجام دهند و پس از تحقيق، ماده 140 اعمال شود. در اين ماده ابتدا به اين مساله اشاره شده که بايد اول اوضاع اين مناطق و اسکان اجباري اين مردم مورد مطالعه قرار گيرد تا بعداً به مناطق خودشان برگردند؛ سرشماري نيز در اين خصوص بايد انجام شود تا سرانجام آنان معلوم شود. پس در مرحله دوم، کردهاي ساکن در اين مناطق که از اهالي آنجا هستند بايد راي دهند که آيا مي خواهند در اقليم کردستان عراق بمانند يا در بخش هاي ديگر عراق باشند. البته تاکنون اين کار انجام نشده و اين اعتراض وجود دارد تا اين ماده تصويب شود تا به طور عملي مبادرت به حل اين معضل کنيم.
البته تا به امروز سه بار بين ايران و امريکا در عراق جلساتي برگزار شده است، منتها زياد نتيجه نداشته است. چون برخي از اين مشکلاتي که بين امريکا و ايران وجود دارد به مسائل عراق برمي گردد و ساير مشکلات به روابط بين اين دو کشور و بحث هسته يي ايران برمي گردد. يعني مشکل بزرگ بين ايران و امريکا، مشکل اتمي شدن ايران است. از مشکلات ديگري که بين ايران و امريکا وجود دارد، مي توان به مسائل عراق، لبنان، فلسطين و سوريه، نفوذ ايران در خليج فارس و همچنين نفوذ امريکا در منطقه خليج فارس اشاره کرد، بنابراين مشکل بزرگ تري از عراق بين ايران و امريکا وجود دارد. در اين اواخر نيز امريکايي ها، ايران را متهم کردند که مسوول نابساماني هاي موجود در عراق يا حامي گروه هاي شيعه که در حال جنگ با دولت مرکزي عراق هستند، است. حملاتي نيز انجام شد و امريکايي ها گفتند که دخالت ايراني ها در عراق زياد شده است، بنابراين جلسه چهارمي که قرار بود در ماه گذشته انجام شود به تعويق افتاد. اکنون من نمي دانم جلسه ديگري بين ايران و امريکا برگزار خواهد شد يا نه، ولي اگر جلسات ديگري هم داشته باشند، به نظر بنده اثر آن روي مشکلاتي که هم اکنون وجود دارد زياد مهم نخواهد بود. طبعاً تا وقتي که جرج بوش رئيس جمهور امريکا باشد امکان دارد فعاليت جريان هاي تندرو بيشتر شود و حل مشکلات بين دو کشور خيلي آسان نباشد. ولي بعد از پايان دوران رياست جمهوري جرج بوش ممکن است افراد ديگري روي کار بيايند که زمينه ساز انجام برخي کارها شوند که در حال حاضر امکان انجام آن وجود ندارد، يعني روابط بهتر شود و تا حدودي مقداري از مشکلات حل شود.
بله، دولت عراق خواهان ادامه مذاکرات است ولي مشکلات بين ايران و امريکا خيلي گسترده است.